Nöbetçi Eczaneler
Bandırma Ticaret Borsası Başkanı Halit Sezgin, gündeme ilişkin sorularımızı yanıtladı. www.marmaraolay.net sordu. Borsa Başkanı Halit Sezgin yanıtladı.
-Dünyada ve ülkemizde hububat ve bakliyat üretiminde bir azalma görülmemesine rağmen fiyatlar neden artıyor?
Dünyanın son dönemde yaşadığı Covid-19 pandemisi nedeniyle hububat, bakliyat gıda ürünlerine talep yüksektir. Dünya genelinde toplam üretimde bir azalma görünmüyor, bir miktar artış da var. Dolayısıyla, arz yönünde bir sorun görünmüyor. Ancak, pandemi nedeniyle uygulanan sokağa çıkma yasakları gibi programlar beslenmenin insan hayatında en önemli faktör olduğunu kanıtlamıştır. Bu nedenle gıda ve hububatta yüksek talep oluşmuş dünyada da gıda ve hububat ürünlerinde fiyatların artmasını neden olmuştur. Özellikle Çin’in piyasalardaki talep yönünden etkinliği fiyat artışında önemli bir faktör olarak değerlendirilebilir. Hindistan gibi ülkelerin bu üretimde aslan payını alıyor olması(nohut da % 70 üretim) ve Çin in burada önemli bir yakın Pazar alıcısı olup dünyaya bu ürünleri ihraç etmesi bu durumun önemli tetikleyicisi olarak görülebilir. Bu fiyat artışının önümüzdeki yıllarda da devam etmesi beklenebilir. Ülkemizde bu üretim verileri az da olsa son dönemde artış göstermektedir.
-Hububat ve bakliyat alım fiyatları açıklanan resmi enflasyon oranının yüzde 30 üzerinde görülmesine rağmen üretici fiyatlardan memnun değil bunun sebebi sizce nedir? Fiyatlar açıklanırken maliyetler açısından da değerlendirilmesi gerekiyor mu?
Geçen yıllara kadar hububat ve bakliyat alım fiyatları ülkemizde resmi enflasyon oranına göre değerlendiriliyordu. Örneğin Enflasyonun bir kaç puan üstünde veya altında. Bu sene açıklanan fiyatları bu yönüyle değerlendirdiğimiz de yüzde 30’ların üzerindeki fiyat “çok iyi” diye nitelendirilebilir. Fakat artan girdi maliyetleri, dövizdeki artış, dünya fiyatları dikkate alındığında açıklanan fiyat “düşük” olarak değerlendirilebilir. Piyasada görülen tepkiler de bunu göstermektedir. Fiyatı iyi bulanlar da var, düşük bulanlar da olabilir. Fiyatları maliyetler açısından da değerlendirmek gerekiyor. Dövizdeki artışa bağlı olarak gübre, mazot, ilaç, tohum fiyatları artıyor. Sadece gübre fiyatlarına bakıldığında Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü verilerine göre, 2020-2021 Mart dönemi gübre fiyatları yüzde 46 ile yüzde 67.9 oranında artış gösterdiği görülmektedir. Özellikle buğdayda açıklanan fiyatları havza ve bölge bazında değerlendirildiğinde Çukurova, Marmara ve Trakya çiftçisi kuraklıktan etkilenmemesi, çiftçi başına ekim alanının daha büyük olması nedeniyle açıklanan fiyattan daha memnun olacaktır. Yapılan açıklamalar da bunu gösteriyor. İç Anadolu Güneydoğu ve Doğu Anadolu çiftçisi ise hem kuraklığın verdiği zarar hem de çiftçi başına ekilen buğday alanının küçük olması nedeniyle açıklanan fiyattan memnun olmadığını söyleyebiliriz. Bu değerlendirmeler ışığında Bandırma ve Bölgemiz üreticisinin nispeten daha avantajlı olduğu görülmektedir. Bunda Bölgenin iklim yapısının yanında, Pazar durumunun daha gelişmiş ve aktif borsacılık hizmetlerinin farkının etkili olduğu görülmektedir. Aslında bizim borsamızda oluşan fiyatlar piyasaya daima hakim olmaktadır. Bölgemizde Piyasada Alış-veriş borsada arz ile talebin kesiştiği anda oluşan fiyatlar üzerinden gerçekleşmektedir. Borsamız satış salonunda oluşan fiyatlar açıklanan fiyatlardan daima yüksektir. Bunun nedeni ise bölgede çiftçimizin yetiştirdiği kaliteli ürünlerdir.
-Geçmiş yıllarda alım fiyatlarını açıklarken aynı zamanda satış fiyatları da açıklıyordu. Şimdi ise sadece alım fiyatları açıklanıyor. Üreticinin önünü görmesi acısından alım fiyatları açıklanırken satış fiyatlarının da açıklanması gerekiyor mu?
Son dönemde Dünya da ve ülkemizde pandemi nedeniyle gıda fiyatlarındaki hızlı ve değişken fiyat oluşumlarının yaşanması tüm dikkatleri buraya çekmektedir. Piyasanın farklı oyuncuları bu alanda yer almaya başlamakta ve büyük gıda devlerini başka sektör temsilcileri bir gecede satın alarak farklı gelişmeler de yaşanabilmektedir. Bu sebeplerden dolayı, TMO piyasanın bir düzenleyicisi, düzenleyicisi olarak, dünya çapında yaşanan gelişmelere göre rol almak ve piyasaya bu yönüyle müdahale edebilmek için satış fiyatları açıklamadığı düşüncesindeyim. TMO hasat sonrası üretici firmaların da taleplerini göz önünde bulundurarak farklı piyasa müdahalelerinde bulunduğu görülmektedir. Bunu geçen hafta gördüğümüz gibi yaklaşık 1 milyon ton buğdayı piyasaya sürerek fiyat dalgalanmalarının önüne geçecek bir davranışta bulunmuştur.
-Türkiye’de 2 milyon hektarın üzerinde ekilmeyen arazi var. Bunun sizce nedeni nedir?
Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan bir kez daha “ekilmedik bir karış toprak bırakmayın” demiştir. Bu çağrı üreticilere verilecek çeşitli desteklerle sanıyorum etkisinini gösterecektir. Türkiye’de 2 milyon hektarın üzerinde ekilmeyen arazi var. Bunun en önemli nedenleri arasında ÇKS Sistemindeki bazı eksik uygulamalar da değerlendirilmelidir. Arazilerin bir kısmının ÇKS sistemine miras ile paylaşılamayan halen vefat edenlerin üzerine tapu kaydı olanlardır. Bölgemizde ise Üretim için arazilerin hemen hemen hepsinde üretim yapılmakta bir karış boş arazi bırakılmamaya gayret edilmektedir. Son dönemde yerel yönetimler de bu konuya el atmış durumda. Bu sevindirici bir gelişmedir. Bandırma belediyesi de yapmış olduğu uygulamalarla üretime destek vermektedir.